ตามตำนาน พงศาวดารแต่ก่อนโบราณนานมา ศาลหลักเมืองนั้น เป็นสถานที่อันศักดิ์สิทธิ์ ก่อนที่จะก่อร่างสร้างเมืองนั้น กษัตริย์หรือผู้ปกครองในสมัยก่อน จะหาชัยภูมิที่เป็นทำเลที่ตั้ง จากนั้นก็จะทำพิธียกเสาหลักเมือง เพื่อให้เป็นสิริมงคลแก่บ้านแก่เมือง โดยเสาหลักเมืองที่ใช้ จะเป็นไม้มงคล ได้แก่ ไม้ราชพฤกษ์ และสร้างเป็นศาล หรือศาลาคร่อมทับ ในลักษณะอาจจะเป็นศิลปะแบบประสาท มณฑป หรือแบบปรางค์ ตามแต่ธรรมเนียมปฏิบัติในพื้นที่ และก็จะมีองค์ประธานศาลหลักเมือง เป็นเทวรูปไม้ หรือ ศิลา ซึ่งจะเรียกว่า เจ้าพ่อศาลหลักเมือง ซึ่งศาลหลักเมือง จะเป็นที่ที่ผู้มีจิตศรัทธาจะมา ไหว้ศาลหลักเมือง ท่องคาถาบูชาศาลหลักเมือง เพื่อเสริมสิริมงคล ให้ชีวิตรุ่งเรือง เพื่อเป็นสิริมงคลกับตนเอง
ไหว้ศาลหลักเมือง เสริมสิริมงคล ชีวิตรุ่งเรือง
1. ไหว้ศาลหลักเมืองเสริมสิริมงคล ชีวิตรุ่งเรือง
ในการทำพิธีลงเสาหลักเมืองนั้น ก็จะต้องเอาคนเป็น ฝังลงไปพร้อมกันในหลุมด้วย โดยมากจะเป็นนักโทษประหาร ซึ่งเชื่อว่าคนเหล่านั้น จะเป็นผีเฝ้าบ้านเมือง ช่วยป้องกันอริราชศัตรู และโรคระบาดโรคร้าย ซึ่ง ทำให้ศาลหลักเมืองนั้นมีความศักดิ์สิทธิ์ เพราะ การไหว้ศาลหลักเมือง จะหมายถึงชัยชนะชัยปราการ และการปกปักรักษานั่นเอง ในการสร้างศาลหลักเมืองนั้น มีมาตั้งแต่ในสมัยสุโขทัย เพราะเชื่อว่าจะทำให้บ้านเมืองร่มเย็นเป็นสุข และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ศาลหลักเมืองจะเป็นที่ประดิษฐานของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายทั้งปว งซึ่งช่วยคุ้มครองเมืองนั้น ๆ ดังนั้นผู้ใดที่อยู่ในเมืองใด ก็ควรจะต้องทำพิธีบอกกล่าวเล่าสิบ ไหว้ศาลหลักเมืองเพื่อให้ท่านผู้ศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายรวม ทั้งเจ้าพ่อศาลหลักเมือง ได้รับรู้ รับทราบ และช่วยคุ้มครองเรา ซึ่งเป็นลูกบ้านในเมืองนั้น ๆ นั่นเอง
2. คาถาบูชาศาลหลักเมือง ไหว้เสริมสิริมงคล ชีวิตรุ่งเรือง
ในการไหว้ศาลหลักเมือง และเจ้าพ่อศาลหลักเมืองนั้น ผู้ศรัทธาก็จะต้องเตรียมสิ่งของ เพื่อถวายต่าง ๆ อันได้แก่ เทียนหนึ่งเล่ม ธูปสามดอก ดอกบัว ทองคำเปลว และผ้าแพรเจ็ดสี เจ็ดศอกตามกำลังศรัทธา และความเหมาะสม รวมทั้งพวงมาลัยสองพวง เพื่อนำขึ้นถวายกับเจ้าพ่อศาลหลักเมือง และเตรียมน้ำมัน เพื่อไปเติมในตะเกียง โดยเชื่อว่าจะช่วยให้ชีวิตรุ่งโรจน์โชติช่วง
โดยหลังจากขึ้นนะโม สามจบแล้ว ก็ให้ท่องคาถาบูชาศาลหลักเมืองดังนี้ ศรีโรเม เทพเทวานัง พระภูมิเทวานัง พระหลักเมืองเทวานัง สักการะวันทนัง ทีปธูปจะบุปผัง สูปพยัญชนะ สัมปันนัง สารีนัง เตปิตุมเห อุททะกัง วะรัง อาโรขเยนะ สุเขนะจะ อานุรักษ์ขันตุ ไหว้ศาลหลักเมือง เสริมสิริมงคล ท่านก็จะได้รับการปกปักรักษาดูแลคุ้มภัย จากท่านเจ้าศาลหลักเมือง ไหว้ศาลหลักเมือง และท่องคาถาบูชาศาลหลักเมือง พิธีที่ช่วยให้ชีวิตดีขึ้นอย่างแท้จริงชีวิตรุ่งเรือง